Leiro, Leira

Dicía noutros momentos que un índice claro de palabra celta era a existencia de dúas versións (co mesmo significado) rematados en a e en o. Os falantes queren darlle xénero a unha palabra celta que non o ten e elixe, escolle rematar en o ou en a a palabra. Nunha zona en o e noutra zona en a.

O meu pai naceu en Leiro (Miño) e herdou varias leiras, algunha das cales foron asimiladas, sen ningún tipo de vergoña, polas leiras veciñas, saltándose todas os rexistros de propiedade históricos. Todo isto a pouco de morrer. Fai 25 anos. E despois dise que non se sabe de quen son...

Isto vén a conta porque o significado en celta de léir é xustamente é que iso está certificado, publicamente coñecido, rexistrado, non debería ser roubado como ocorreu con varias leiras do meu pai.

léir2, a1. 1. Clear, lucid; distinct, explicit; clear-headed, clever. Labhairt go ~, to speak clearly, distinctly. Go líofa ~, fluently and succinctly. Luath ~, quick and accurate. 2. (With copula) Is ~ go, it is clear that. Is ~ dom go bhfuil an ceart agat, I see that you are right. Is ~ dom na litreacha, an chiall atá leis, I can see the letters, what it means. Rud nach ~ don tsúil, what the eye cannot perceive. Ní ~ dó a locht féin, he can’t see his own fault. Is ~ dó cad tá lena leas, he knows what is good for him. Ní ~ dó an bealach a shiúl, he can’t see well enough to walk the road, he is practically blind. Ar feadh gur ~ dom é, as far as I perceive, understand, it. Ní ~ liom é, I can’t perceive it. Ní ~ liom go bhfaca mé a leithéid, I have no clear recollection of seeing anything of the sort. Ba ~ go raibh eagla orthu roimhe, they were evidently afraid of him. Is ~ do dhaoine dalla an domhain é, it is clear to anybody who wants to see it. Is ~ don saol (go), everybody knows (that). 3. (Adv.)Go ~, wholly, entirely. Iad go ~, all of them. An lá go ~, the whole day. Uile go ~, altogether. Tá siad (uile) go ~ ann, they are all there. An-mhaith go ~! Very good, indeed!

Mellor o significado con go léir. O significado fala dunha leira cun (propietario, sexa persoa ou tribu) claro, lúcido, de explícito carácter. Tamén pode estar expresando polos últimos significados que é de dominio público, de todos, xuntos.

Ainda que o significado obvio de leira é un lugar claro, limpo de vexetación, no que é posible facer cultivos. Totalmente compatible en galego e en celta.

Hai que dicir que no meu listado de toponimia hai 12681 frases ou palabras (por iso é absurdo poñelas) que conteñen leir o cal fala dun pobo extremadamente preocupado pola claridade, pola explicitude, polos dereitos e a cousas claras, contra a idea famosa da nosa dubitatividez. Estamos preocupados porque as cousas estean claras e dubidamos responder cando non o están.

Leiro tamén é un concello de Ourense.