Corgo do Folón

Unha amiga, Loli, enviame fotos da Igrexa de

Igrexa de Santiago de Rubiás dos Mistos    para novacarta,

Que nos leva a historia do Couto Mixto e a historia do microestado galego independente durante 700 anos, 

Couto Mixto

E ao ver o mapa da zona  en Google maps permítenos distinguir Corgo do Folón, un rego de auga que cruza Rubiás.

E aquí ídesme permitir dicir que corgo ten o significado errado no dicionario da RAG. Corgo é lugar, non fonte, non auga. Porque? Só tedes que ver os 3500 corgas e corgos que están listados en celtia.org, aquí, para ver que todos, todos están acompañados dunha frase complementaria.  A Corga da Igrexa, o corgo do Muíño, A corga de abaixo, e  corgo do Folón, da que estamos a falar. Corga=O lugar en que está tal cousa, sendo tal cousa a frase complementaria.

Así que o chamarlle  Corgo do Folón ao rego é consecuencia da mala definición da RAG, como é un corgo e un corgo ten que ver coa auga, o rego chámase Corgo. Pois non. O corgo era un lugar concreto, digno de resaltar, que estaba preto do folón. Xa o sabemos, lón=fonte ou provisión de auga. E fo? Temos onde escoller

fo2-, pref. 1. Under-, sub-, hypo-, secondary, subsidiary. 2. Minor, lesser; light, trivial. 3. Odd, occasional.

Debaixo, secundario, subsidiario ou menor

Así o significado é o lugar preto da fonte ou provisión de auga (debaixo dela, ou fonte secundaria, ou fonte menor).

Se corgo fose fonte non tería sentido falar de lón, de novo fonte.

Se imos á Galipedia vemos que

Un folón é un batán, aparello de madeira construído polo xeral nun curso de auga para bater tecidos[1]. O topónimo galego Folón pode referirse a:

• Folón, lugar da parroquia de Lavadores, no concello de Vigo;
• O Folón, lugar da parroquia de Petán, no concello da Cañiza;
• O Folón, lugar da parroquia da Guía, no concello de Gomesende;
• O Folón, lugar da parroquia de Mosende, no concello do Porriño;
• O Folón, lugar da parroquia de Tebra, no concello de Tomiño;
• O Folón, lugar da parroquia de Arnuíde, no concello de Vilar de Barrio;
• Río Folón, no concello do Rosal, afluente do Tamuxe.

Notas

Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para folón.

Quizais a mala interpretación veña dos Muíños do Picón e do Folón nos que Folón parece ser un tipo de Muíño.

O Río Folón é un batán? Nalgúns regos ou lóns ou llóns hai batáns. Iso, seguro, que é certo. Pero non en todos os Folóns hai batáns. No de Rubiás non hai, por poñer un exemplo. Así que aproveita a RAG para dar nomes e significados inventados que "aproximan" un nome do que non teñen nin idea.

En fín, como é posible ver no listado seguinte Corgo ou corga do folón son 3 e en total hai 81. Designan puntos, lugares. Mentres folón hai moitos, referidos a regos menores, pequenos, seguramente, dos que algúns serven para ter muíños (9) ou batáns (0) e outros non:

E empatando co comezo, ao final, en Calvos de Randín hai un Río Folón e non un Corgo do Folón que sona a invento actual. Desde logo antes pasaron por alí e non se dicía Corgo, entón era Río.