Bal-on-ga ou Ba-lon-ga?
En principio penso que Bal-on-ga. De feito para ir á Igrexa, tes que saír da estrada principal por unha desviación subindo por un montículo (por un Bal, camiño empinado do monte), ata a Igrexa. Neste caso estaría dicindo Un (on) camiño (bal) ga(aqui) Quizais o camiño aos castros da zona.
Seguindo a ruta de hai 2 días pasei por Retizós, exactamente pola Igrexa Parroquial Santa María Madanela de Retizós Como vedes nas imaxes é un agrupamento de casas moi antigas, de construción moi antiga.
E que pode significar Retizós?
Desde logo, como xa expliquei outras veces Valín está na zona oriental de Lugo porque o diminutivo celta ín consérvase en Asturias e na parte oriental da provincia de Lugo, en tantos coma 82 topónimos.
Pasei por Caraño hai 2 días. O resultado está en novacarta.eu as ruínas da Igrexa de San Martín de Caraño e a Casa Grande de Enriba, e na última foto, quizais ao lonxe vese o Castro de Brea (o suxestivo Castro do Amor) que forma o lugar dos Castros.
Desde logo é un dos lugares con peores estradas para chegar alí. Moi pouco atendido, xa que logo.
Non hai ningún no listado de toponimia. Na RAG din garañón substantivo masculino Cabalo ou asno semental. Mercaron un excelente garañón na feira de Silleda.
Despois de ver Noia e o seu significado, onde están as Arnoias, pouco nos queda por dicir...
Que Ar é I. On, in, at. 1. (a) (Place or position) Lugar ou posición: Sobre, en
Sobre, en (un lugar) para ir ao recinto. Non está no río Miño e o recinto preto de Arnoia. Está nun río que desemboca no recinto que forma o Río Miño alí mesmo.
Noia é un concello. Pero tamén aparece noutros lugares
Hai moitos, tantos coma 70:
Hai unha parroquia en Gondomar e un lugar en Vigo. Como se ve nas imaxes en Gondomar hai un pico (binn), asi que supoñeremos que esa é a tradución. E cios?
Xa vimos que en Irlanda, e en Gran Bretaña saben ler as rías galegas e diredes veñen de aí. Ou do celta?
ía era recinto, vímolo en Oia. A hipótese é que a palabra ría se formase con re-ia, significando re-repetidos, múltiples e ia recintos ten a súa lóxica xa que as rías son unha colección de praias, puntas, e en xeral, moitos recintos e recunchos.
O significado de val fluvial asolagado era ro-demasiado para eles. O que observaban eran moitos recintos. E de reia a ría, que é moito máis eufónico e fácil de pronunciar, hai so un pequeno paso.