Marbán é un lugar da parroquia de Gondulfes, no concello ourensán de Castrelo do Val, na comarca de Verín.
Pois ben, se imos a un dicionario irlandés-castelán temos
marbh • adj muerto • s cadáver m
Hai un concello na Provincia de A Coruña que se traduce por A Vila seguinte. A vila anterior debía ser máis importante no seu tempo e esa unha vila subsidaria, " A seguinte" da principal. Hoxe, seguramente, as tornas están cambiadas e a vila seguinte é a principal é a principal anterior é a seguinte actual.
O seu significado en celta é non vixiado, non atendido.
Ten un río -o río por excelencia galego- para pescar e unha boa terra para producir. E árbores de froita. Así que os seus habitantes avisan de que están fartos. De onde estamos a falar?
Non é unha palabra inglesa, non é como o inglés, neste caso, e non ten que ver coa terra-land. Neste caso ten que ver máis coas casas. Como se traduce ao galego?
Se non che sae á primeira pensa que hai un castro galego chamado Castrolandín e nese nome landín describe, en celta, perfectamente o castro.
Varios ilustres galegos teñen ese apelido, Lugrís. Que ten unha pequena modificación. No galego ou castelán actual moi poucas palabras rematan en i, así que ese s sexa, probablemente, unha acomodación ao galego-latín.
Idem co apelido Antelo do celta galego ao galego actual. Temos xa referencias no que vimos ata o momento que poden guiarnos nos dous casos.
Como se traduciría do celta galego ao galego actual o apelido Bugallo?
Non abunda moito este topónimo celta. Así que ser de casa nobre ou non, non debía ser unha preocupación fundamental para a maioría da xente. Sen embargo nesa zona si debía selo: hai tamén unha casa real nas proximidades.
Aínda que é tamén topónimo, quizais sexa máis coñecido como apelido. A que se referirían exactamente? Non sempre podo facer unha hipótese razoable do porque da existencia dunha palabra (e na maioría dos casos será unha especulación). Neste caso non será razoable, senón a primeira que se me vén a mente: un uso da arma como galón, como xerarquía, denotando a importancia militar do que vive alí, algo así como os brasóns de pedra dos pazos e casas medievais.